Lesson 82

Beginning Prayers:

• शुक्लाम्बरधरं विष्णुम् - shuklaambaradharaM viShNum
• सरस्वति नमस्तुभ्यम् - saraswati namastubhyam 
• गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः - gururbrahmaa gururviShNuH 

Topic Summary:

• verse 7 - 8
• maaheshwara suutraaNi

Home Work:

• Learn by heart, the maaheshwara suutraa-s 

Topic Details:

बहवो दुर्लभाश्चैव ये त्वया कीर्तिता गुणाः ।
मुने वक्ष्याम्यहं बुद्ध्वा तैर्युक्तः श्रूयतां नरः ।७।
bahavo durlabhaashchaiva ye tvayaa kIrtitaa guNaaH |
mune vakShyaamyahaM buddhvaa tairyuktaH shrUyataaM naraH |7|

After sandhi vichCheda,
बहवः दुर्लभाः च एव ये त्वया कीर्तिताः गुणाः ।
मुने वक्ष्यामि अहं बुद्ध्वा तैः युक्तः श्रूयतां नरः ।७।

bahavaH durlabhaaH cha eva ye tvayaa kIrtitaaH guNaaH |
mune vakShyaami ahaM buddhvaa taiH yuktaH shrUyataaM naraH |7|

Anvyaartha would be in the following order,
(हे) मुने - O sage (vaalmIki) - सं. प्र. वि.; इकारान्त पु.
बहवः - many - उकारान्त पु. बहु शब्द; प्र. वि.; बहु
दुर्लभाः - rare - अकारान्त पु.; प्र. वि.; बहु
त्वया - by you - युष्मद् शब्द; पुं; तृ. वि.; एक
एव - only - अव्यय
ये - which - यद् शब्द; दकारान्त; पुं; प्र. वि.; बहु
कीर्तिताः - (have been) described - अकारान्त पुं; प्र. वि.; बहु
गुणाः - virtues - अकारान्त पुं; प्र. वि.; बहु
तैः - with those - तत् शब्द; पुं; तृ. वि.; बहु
युक्तः - possessing - अकारान्त पुं; प्र. वि.; एक
नरः - man - अकारान्त पुं; प्र. वि.; एक
श्रूयताम् - listen - श्रू धतु; लोट् लकार; प्र. पु.; एक
अहम् - I - अस्मद् शब्द; प्र. वि.; एक
बुद्ध्वा - having considered - क्त्वान्त अव्यय
वक्ष्यामि - shall tell - वच् धातु; लृट् लकार; उ. पु.; एक

इक्ष्वाकुवंशप्रभवो रामो नाम जनैः श्रुतः ।
नियतात्मा महावीर्यो द्युतिमान् धृतिमान् वशी ।८।
ikShvaakuvaMshaprabhavo raamo naama janaiH shrutaH |
niyataatmaa mahaavIryo dyutimaan dhRutimaan vashI |8|

Breaking sandhi-s
इक्ष्वाकुवंशप्रभवः रामः नाम जनैः श्रुतः ।
नियतात्मा महावीर्यः द्युतिमान् धृतिमान् वशी ।८।
ikShvaakuvaMshaprabhavaH raamaH naama janaiH shrutaH |
niyataatmaa mahaavIryaH dyutimaan dhRutimaan vashI |8|

Now for the grammatical aspects

प्रभवः - originated

Titbit: नेमि was दशरथ's real name.  After fighting an asura named शबर, as if he had his one chariot in 10 directions, he was called दशरथ

इक्ष्वाकोः वंशः - इक्ष्वाकुवंशः - षष्टी तत्पुरुष

इक्ष्वाकुवंशात् प्रभवः यस्य सः - इक्ष्वाकुवंशप्रभवः - बहुव्रीहि

नियतः आत्मा यस्य सः - नियतात्मन् - बहुव्रीहि

द्युतिमत् प्रातिपदिकम्, मतुप् प्रत्ययान्त द्युतिमान्

धृतिमत् प्रातिपदिकम्, मतुप् प्रत्ययान्त धृतिमान्

वशि प्रातिपदिकम् - वशी

To understand paaNini rules, it is essential to understand maaheshwara suutras.  It has been dealt earlier.  But it is a good time to revisit.  Click here for a detailed version.

Until next lesson, happy practicing.  

Ending prayer:

•  ॐ पूर्णमदः पूर्णमिदम् - om pUrNamadaH pUrNamidam

____________________________________________________