Lesson 79

Beginning Prayers:

• शुक्लाम्बरधरं विष्णुम् - shuklaambaradharaM viShNum
• सरस्वति नमस्तुभ्यम् - saraswati namastubhyam 
• गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णुः - gururbrahmaa gururviShNuH 

Topic Summary:

• 2nd verse of saMkShepa raamaayaNam
• Chandas

Home Work:

• Notice the different meters(Chandas) in the daily prayers and verses 

Topic Details:

We saw that 'sage vaalmIki asked devarShi naarada..'  The ditransitive verb 'asked' had the answer to only one question - vaalmIki asked whom?  The second natural question would be - what did he ask?  The following verse answers that in part.

को न्वस्मिन् साम्प्रतं लोके गुणवान् कश्च वीर्यवान् ।
धर्मज्ञश्च कृतज्ञश्च सत्यवाक्यो दृढव्रतः ।२।
ko nvasmin saamprataM loke guNavaan kashcha vIryavaan |
dharmaj~nashcha kRutaj~nashcha satyavaakyo dRuDhavrataH |2|

To get to the meaning of this verse, lets jot down the language aspect of the individual words.  Upon breaking the sandhi-s

कः नु अस्मिन् साम्प्रतं लोके
गुणवान् कः च वीर्यवान् ।
धर्मज्ञः च कृतज्ञः च
सत्यवाक्यः दृढव्रतः ॥

कः - who - विसर्ग सन्धि; अकारान्त पु., प्र. वि., एकवचन

नु अस्मिन् - indeed in this - यण् सन्धि

     नु - अव्यय

     अस्मिन् - सप्तमी. वि., एकवचन

साम्प्रतं - current - अव्यय

लोके - in this world -सप्त्. वि., एकवचन

गुणवान् - embodiment of virtues - मतुप् प्रत्ययान्त (*तद् अस्य अस्ति इति मतुप्); प्र. वि., एकवचन

      गुणाः अस्मिन् सन्ति इति गुणवान्

कः च - also, who - श्चुत्व सन्धि

     कः - प्र. वि., एकवचन

     च - अव्यय 

वीर्यवान् - embodiment of courage - मतुप् प्रत्यान्त; प्र. वि., एकवचन

धर्मज्ञः च - श्चुत्व सन्धि

     धर्मं जानातीति धर्मज्ञः - who know dharma (righteousness) - उपपद समास; प्र. वि., एकवचन

     च - and - अव्यय

कृतज्ञः च - श्चुत्व सन्धि

     कृतम् जानातीति कृताज्ञः - grateful - उपपद समास; प्र. वि., एकवचन

     च - and - अव्यय

सत्यवाक्यः - words are always true - विसर्ग सन्धि; प्र. वि., एकवचन

     सत्यानि वाक्यानि यस्य सः सत्यवाक्यः - बहुव्रीहि समास

दृढव्रतः - has a firm vow - प्र. वि., एकवचन

     दृढाः व्रताः यस्य सः दृढव्रतः - बहुव्रीहि समास

Deviating from the verse and its meaning, lets learn a little more about Chandas.

The number of syllables in the paadam (quarter) of a verse is the qualifier for a particular Chandas (meter). 

The laghu (denoted with 'u')  and guru (denoted with '-') combinations within the meter attributes to the 'vRutta' वृत्त.  There can be many vRutta-s in any given meter.

Potentially, any given meter can have 2^no. of syllables in the paadam!  

Another commonly used Chandas is the त्रिष्टुप् .  It contains 11 syllables in each paadam, with a यति after the 6th syllable.  (यति (,) is a minute pause within the paadam in longer meters.)  

The vRutta-s seen commonly in triShTup are इन्द्रवज्र, उपेन्द्रवज्र, उपजाति 

इन्द्रवज्र laghu guru notation would be

- - u - - u, u - u - -

उपेन्द्रवज्र 

u - u - - u, u - u - - 

उपजाति 

is a combination of both इन्द्रवज्र and उपेन्द्रवज्र vRutta-s

Until next lesson, happy practicing!

Ending prayer:

•  ॐ पूर्णमदः पूर्णमिदम् - om pUrNamadaH pUrNamidam

____________________________________________________